Badanie ogólne moczu jest jednym z często wykonywanych badań dodatkowych w weterynarii. Stosunkowo łatwe do wykonania dla lekarza, jak i mało kłopotliwe dla właściciela. Badanie moczu jest również niedrogie i co ważne, całkowicie bezbolesne dla zwierzęcia. Badanie ogólne moczu pozwala lekarzowi ocenić funkcjonowanie nerek, dróg wyprowadzających mocz oraz pęcherz moczowy. Umożliwia też kierunkowanie diagnostyki w kierunku innych chorób np. endokrynologicznych poprzez wykonanie dodatkowych oznaczeń (m.in. choroby Cushinga). Badanie moczu warto wykonywać razem z kontrolnym badaniem krwi - w celu pełniejszej oceny funkcjonowania narządów wewnętrznych naszego pupila.
Pobieranie moczu i przechowywanie próbki
W przypadku psów pobranie próbki moczu zazwyczaj nie nastręcza właścicielowi wielu trudności, w przypadku kotów bywa różnie. Często stosowaną metodą jest pozostawienie pustej, suchej i wyparzonej wcześniej wrzątkiem kuwety, a następnie zebranie moczu do czystego słoiczka, strzykawki czy specjalnego pojemniczka. Pojemnik można kupić w aptece lub dostać w gabinecie weterynaryjnym. Niestety niektóre koty nie wykazują chęci „załatwiania" swoich potrzeb do pustej kuwety. Wtedy rozwiązaniem są specjalne żwirki do pobierania moczu, dostępne w sklepach zoologicznych i gabinetach weterynaryjnych. Tak pobrany mocz zawiera pewną ilość zanieczyszczeń, które lekarz musi uwzględnić interpretując wynik. Próbkę moczu należy jak najszybciej dostarczyć do lekarza weterynarii. Przetrzymywanie próbki może dawać fałszywe wyniki, m.in. niektóre kryształy wytrącają się w długo przetrzymywanej próbce moczu. Jeżeli nie mamy możliwości dostarczenia próbki zaraz po złapaniu moczu, należy ją do tego czasu przetrzymywać w lodówce (nie dłużej niż 4h).
Mniej zanieczyszczony mocz można uzyskać od kota poprzez wymasowanie pęcherza moczowego przez lekarza weterynarii. Zabieg nie jest bolesny, ale wymaga „współpracy" i nieco cierpliwości ze strony pacjenta, podczas związanych z nim manipulacji. Dotyczy to więc spokojnych zwierząt, które nie są otyłe. Taki mocz ma mniej zanieczyszczeń, ale też nie jest ich zupełnie pozbawiony (zawiera elementy z dróg wyprowadzających mocz - z cewki moczowej). Idealny materiał do badania to mocz pobrany poprzez nakłucie pęcherza przez ścianę jamy brzusznej. Sprawnie wykonany zabieg związany jest z bardzo krótką bolesnością (jak zwykła iniekcja) i często powoduje mniej stresu niż wymasowanie moczu z pęcherza. Nakłucie stosuje się jako metodę z wyboru w przypadku wykonywania posiewu moczu (hodowli bakterii), kiedy musi on być zupełnie jałowy.
Rutynowe badanie moczu składa się z dwóch części - określenia właściwości fizykochemicznych moczu oraz badania osadu moczu.
Właściwości fizykochemiczne moczu:
Ciężar właściwy moczu (gęstość względna) - u psa ciężar właściwy powinien wynosić 1,016-1,045, a u kota 1,025-1,060. Ocena ciężaru właściwego moczu powinna zostać przeprowadzona za pomocą refraktometru. Mimo, że paski do moczu zawierają pole do ciężaru właściwego moczu, nie są one polecane jako miarodajna metoda dla tego parametru.
Wzrost ciężaru właściwego moczu:
Obniżenie ciężaru właściwego moczu: