Choroby wewnętrzne

Zapalenie trzustki u psów i kotów

Trzustka (pancreas) to gruczoł dodatkowy układu pokarmowego, zlokalizowany za wątrobą i żołądkiem. Składa się z dwóch części: zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczej. Część zewnątrzwydzielnicza jest gruczołem pęcherzykowym, w którym produkowane są enzymy trawienne rozkładające białka, cukry i tłuszcze. Część wewnątrzwydzielnicza produkuje hormony: m.in. glukagon oraz insulinę odpowiedzialne za gospodarkę węglowodanową.

Opisane poniżej rodzaje stanów zapalnych dotyczą części zewnątrzwydzielniczej. Dzieli się je na ostre i przewlekłe, łagodne i ciężkie. Psy częściej zapadają na ostre zapalenie trzustki, koty zaś na przewlekłe.

Różnica między procesem ostrym i przewlekłym polega na tym, że stan ostry (dzięki skutecznemu leczeniu) może być w pełni odwracalny, tzn., że mamy szansę na przywrócenie wszystkich funkcji trzustki. Natomiast w zapaleniu przewlekłym dochodzi do nieodwracalnych zmian w narządzie - w trzustce mogą powstać ropnie, torbiele, może dojść do zwłóknienia i zaniku narządu. Możliwość wyleczenia z ostrego zapalenia nie oznacza jednak, że możemy je bagatelizować, wręcz przeciwnie. Może ono prowadzić do ciężkich, zagrażających życiu powikłań. Mimo to rokowanie może być pomyślne, jeśli leczenie zostanie podjęte szybko. W przeciwnym razie rośnie ryzyko niepowodzenia terapii.

Przyczyny i mechanizm zapalenia

Już w tym punkcie napotykamy na pewną trudność. Mianowicie, podłoże choroby jest najczęściej idiopatyczne, czyli nieznane/niewyjaśnione. Wiadomo jednak, że do zapalenia trzustki mogą doprowadzić takie czynniki jak: wypadek komunikacyjny, upadek, uszkodzenie narządu podczas zabiegu chirurgicznego, niedrożność przewodu trzustkowego spowodowana zapaleniem w dwunastnicy czy nowotworem, zapalenie dróg żółciowych, choroba zakaźna (FIP - zakaźne zapalenie otrzewnej, FeLV, FIV, toksoplazmoza czy herpeswiroza).

Niekorzystne są również pokarmy wysokotłuszczowe powodujące podwyższony poziom triglicerydów czy zbyt niskie ciśnienie powodujące gorsze ukrwienie tego narządu. Podejrzewa się, że na wywołanie zapalenia mogą mieć także wpływ choroby endokrynologiczne jak nadczynność kory nadnerczy, cukrzyca, niedoczynność tarczycy, nadwrażliwość na leki - aspirynę, azatioprynę, bromek potasu, czy zatrucie cynkiem.

Rasami predysponowanymi do zapalenia trzustki są cavalier king charles spaniel, angielski cocker spaniel, border collie, yorkshire terrier oraz sznaucer miniaturowy, u którego choroba może mieć podłoże genetyczne ze względu na mutację genu kodującego trzustkowy inhibitor wydzielania trypsyny.

W efekcie działania wymienionych czynników dochodzi do nadmiernej aktywacji związków, które w normalnych warunkach służą do trawienia składników pokarmowych: trypsynogenu i innych zymogenów - proenzymów wydzielanych w trzustce, aktywowanych prawidłowo w dwunastnicy. W wyniku ich wzmożonej aktywności dochodzi do obrzęku, martwicy i samostrawienia trzustki, a także martwicy otaczającej narząd tkanki tłuszczowej. W dalszej kolejności, konsekwencją tych zmian może być niewydolność innych narządów, takich jak: nerki, wątroba, serce i płuca. Może rozwinąć się zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, które jako ciężkie zaburzenie ogólnoustrojowe może prowadzić do śmierci.