Choroby zakaźne i pasożytnicze

Toksoplazmoza

Toksoplazmoza jest to pasożytnicza choroba zarówno zwierząt jak i ludzi, którą wywołuje pierwotniak Toxoplasma gondii, najczęściej kojarzy się z kotami oraz kobietami w ciąży i wciąż budzi wątpliwości.

Zarażenie i przebieg

Żywicielem ostatecznym, czyli organizmem, w którym dochodzi do rozmnażania płciowego Toxoplasmy są kotowate. To właśnie kotowate wydalają z kałem inwazyjne oocysty do środowiska. Żywicielami pośrednimi są organizmy, w których rozwijają się postacie larwalne pasożyta, nie wydalają jaj i należą do nich: ssaki (w tym człowiek) i ptaki.

Zarazić się można w następujący sposób:

spożywając surowe i półsurowe mięso zawierające cysty tkankowe zawierające tysiące pierwotniaków
spożywając produkty zanieczyszczone oocystami-warzywa, owoce
przez ręce zanieczyszczone ziemią z oocystami
śródmacicznie, czyli przez przenikanie pierwotniaków z matki przez łożysko płodu
transfuzja krwi od zarażonego dawcy (rzadko)
przeszczep narządów od osób zarażonych (rzadko)
przez uszkodzoną skórę lub błony śluzowe pracując z materiałem zakaźnym (rzadko)

Kot zaraża się zjadając tkanki żywicieli pośrednich czyli inne ssaki, ptaki oraz gryzonie z cystami w tkankach. W jego jelitach mają miejsce podziały bezpłciowe, powstają merozoity męskie (mikrogamety) i żeńskie (makrogamety). Z mikrogamety powstają komórki z dwoma witkami, które penetrują ścianę makrogamety. Wokół zapłodnionej makrogamety tworzy się ściana i powstają oocysty. Dalej do światła jelit a później z kałem do środowiska wydalane są jeszcze niezaraźliwe oocysty (niesporulowane). Te w ciągu 5 dni od opuszczenia organizmu żywiciela przechodzą sporogonię (podziały jądra i cytoplazmy). Teraz sporulowane oocysty zawierają po dwie sporocysty a w każdej z nich po cztery sporozoity. Taka oocysta jest inwazyjna czyli zdolna do zarażenia następnego żywiciela. Sporozoity w oocyście mogą przetrwać wiele miesięcy w środowisku. Cały cykl ten trwa od 3 do 10 dni.

U żywicieli pośrednich (u wszystkich zwierząt i człowieka) zarażonych drogą pokarmową ma miejsce jedynie rozwój pozajelitowy. Z oocyst w jelitach uwalniane są sporozoity, które wnikają do makrofagów a następnie dzielą się formułując tzw. tachyzoity. Tachyzoity również dzielą się bezpłciowo w różnych tkankach, do których docierają z krwią lub chłonką, uszkadzając tym samym narządy: jelita, mózg, płuca, oko, wątroba, mięśnie itd Część tachyzoitów ulega otorbieniu i przekształca się w cysty zawierające liczne bradyzoity, które mogą uaktywnić się po latach w wyniku spadku odporności, w chemioterapii, czy w terapii z użyciem wysokich (immunosupresyjnych) dawek glikokortykosteroidów.
Do zarażenia śródmacicznego dochodzi przez obecne pasożyty we krwi matki. Tachyzoity rozprzestrzeniając się w tkankach płodu doprowadzają do poważnych uszkodzeń.