Rozród i położnictwo

Wnętrostwo jest jednostką chorobową polegającą na braku lub niecałkowitym zstąpieniu jąder do moszny. Dotyczy 0.8–15% psów, a rasami predysponowanymi są: pudel miniaturowy, chichuachua, jamnik miniaturowy, cairn terrier, yorkshire terrier, pomeranian i pekińczyk (1). W obrębie ras częstotliwość jest różna między poszczególnymi liniami. 

Zaburzenie to jest schorzeniem dziedzicznym, tak więc psy wnętry nie powinny być dopuszczane do rozrodu (1).

W okresie zarodkowym gonady znajdują się w jamie brzusznej w okolicy nerek. Z moszną łączy je więzadło, które podczas rozwoju organizmu ulega skróceniu i ściąga je przez kanał pachwinowy do worka mosznowego. Zstępowanie jąder powinno zakończyć się w 10 – 14 dni po porodzie, jednak u niektórych psów proces ten może trwać znacznie dłużej. Przyczyną mogą być różne wady anatomiczne powstające lub ujawniające się podczas rozwoju płodowego.

Za stan patologiczny uważa się niestwierdzenie jąder w mosznie przy omacywaniu w wieku 
8 tygodni (3).

Wnętrostwo może być jedno- lub obustronne, zależnie od tego czy mamy do czynienia z niezstąpieniem jednego lub obu jąder. W zależności od położenia niezstąpionego jądra wyróżnia się wnętrostwo pachwinowe i brzuszne. Zdecydowanie rzadziej zdarza się sytuacja, w której jądro umiejscawia się pod skórą między prąciem, a kanałem pachwinowym (tzw. jądro ektopowe).

Pozostające w jamie brzusznej lub kanale pachwinowym jedno lub oba jądra zachowują wewnętrzną czynność wydzielniczą przy braku spermatogenezy tzn. że są one aktywne hormonalnie (wytwarzają testosteron), lecz nie produkują plemników. 
Inaczej wygląda sytuacja w przypadku psów dotkniętych wnętrostwem jednostronnym, które są zdolne do rozmnażania (2).

Niezstąpione jądra są ciągle narażone na wpływ temperatury ciała, dlatego nowotwory rozwijają się w nich 14 razy częściej, niż w gonadach w położeniu mosznowym (3).

W niektórych przypadkach rozwijają się nowotwory aktywne hormonalnie. Szczególnie groźne mogą okazać się nowotwory produkujące estrogeny (np. guz z komórek Sertoliego), ponieważ stale podwyższona produkcja hormonów z tej grupy może prowadzić do ciężkich komplikacji jak ropne zapalenie prostaty, rozrost gruczołów okołoodbytowych i zahamowanie czynności szpiku kostnego (3).

Do rozpoznania najczęściej dochodzi podczas badania klinicznego przez stwierdzenie braku jąder w mosznie w trakcie omacywania. W koniecznych przypadkach lekarz weterynarii może zaproponować dodatkowe badania jak USG, czy specjalistyczne testy laboratoryjne.
W diagnostyce różnicowej brane są pod uwagę: rzeczywisty brak jąder, jednostronny brak jąder, niedorozwój jąder (3). Jednak są to sytuacje, które występują znacznie rzadziej.