Choroby zakaźne i pasożytnicze

Świerzb uszny jest chorobą wywoływaną przez Otodectes cynotis, pasożyta należącego do roztoczy. Otodectes cynotis żyje na powierzchni skóry, głównie w przewodzie słuchowym zewnętrznym, na małżowie usznej i skórze okolicy ucha. Świerzbowiec cały cykl rozwojowy odbywa na swoim żywicielu, co nie wyklucza możliwości przeżycia dorosłych osobników pasożyta w otoczeniu naszego pupila. Pasożyt ten dużo częściej występuje u kotów niż u psów, choroba jest zaraźliwa - . jeśli do domu gdzie jest już kot czy pies wprowadzimy zwierzaka ze świerzbem, ryzyko zarażenia jest ogromne. Choroba nie jest zaraźliwa dla człowieka.

Świerzbowiec uszny odżywia się złuszczonym naskórkiem. Żerując w uszach naszego towarzysza wywołuje zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego. Zapaleniu towarzyszy świąd, stąd głównym objawem choroby jest drapanie i trzepanie uszami. W wyniku drapania mogą powstawać rany i strupy na małżowinach usznych i na szyi za uszami, czasem dochodzi do utraty włosa lub powstawania krwiaków drażnionej okolicy. Wydzielina w uszach zarażonego zwierzaka jest obfita i zwykle ma charakterystyczny wygląd - jest sucha i ma ciemnobrązowy kolor. Przy intensywnych inwazjach, nierzadko wikłanych bakteriami i/lub grzybami, można zaobserwować oklapnięcie uszu oraz mocno wyrażoną tkliwość i bolesność skóry okolicy małżowin usznych.

Najbardziej narażone na zarażenie Otodectes cynotis są koty pochodzące z dużych hodowli, schroniska, przygarnięte z podwórka, ale także koty wychodzące, które mają kontakt, nawet krótkotrwały, z innymi kotami. Lekarz weterynarii może stwierdzić zakażenie świerzbowcem podczas rutynowego badania otoskopowego (zaglądanie do zewnętrznego przewodu słuchowego specjalnym aparatem ze szkłem powiększającym) lub oceniając rozmaz wydzieliny usznej pod mikroskopem. Obecność, nawet pojedynczych, świerzbowców świadczy o chorobie.

Leczenie świerzbu usznego najczęściej nie jest trudne, jednak wymaga konsekwencji. W celu zwalczenia świerzbowców stosuje się leki przeciwpasożytnicze. Lekarz weterynarii dobierze w gabinecie odpowiedni środek dla naszego pupila. Mogą to być preparaty w formie kropelek na kark (tzw. spot-on) lub też podawane bezpośrednio do kanału słuchowego. Czasem zachodzi konieczność połączenia różnych leków. Istotne w terapii świerzbu usznego jest manualne czyszczenie uszu, w zależności od intensywności inwazji, codziennie lub co dwa dni. Długość leczenia jest różna, czasem wystarcza jednokrotne podanie preparatu na kark i systematyczna higiena uszu przez 5-7 dni, ale bywa że leczenie świerzbu ciągnie się tygodniami. Wspomagająco w terapii zapalenia zewnętrznego przewodu słuchowego, a także w celu ułatwienia usuwania wydzieliny, stosuje się weterynaryjne preparaty do czyszczenia uszu lub maści czy krople do uszu zawierające leki przeciwzapalne, przeciwbólowe i antybiotyki. Leczenie można zakończyć, gdy w badaniu otoskopowym lub mikroskopowym nie stwierdza się obecności pasożyta, a w uszach brak jest patologicznej wydzieliny. Niestety brak jest profilaktyki i szczepionek przeciwko świerzbowi, zaś przechorowanie inwazji nie daje odporności, choroba może nawracać, dlatego istotna jest kontrola i higiena uszu naszych pupili.

Mimo, że choroba nie stanowi dużego zagrożenia, świąd jej towarzyszący bywa bardzo uciążliwy dla zwierząt i znacznie pogarsza ich komfort życia. Nieleczony, trwający długo stan zapalny, wskutek przewlekłego drażnienia, może spowodować niedowracalne zmiany w kanałach słuchowych, których nie uda się już wyeliminować metodami farmakologicznymi. Im szybciej rozpoczniemy leczenie, tym łatwiej opanować chorobę.

lek.wet. Natalia Jackowska
lek. wet. specjalista chorób psów i kotów Mieszko Smulski
Przychodnia Weterynaryjna "Boliłapka" Warszawa
Przychodnia Weterynaryjna Boliłapka

Bibliografia:

1. Harvey R.G., McKeever P.J., Choroby skóry psów i kotów, Wydawnictwo Galaktyka, Łódź 2006, s. 194-195.
2. Medlau L., Hnilica K.A., Dermatologia małych zwierząt, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2008, s. 118-119
3. Sturgess K., Choroby wewnętrzne kotów, Wydawnictwo SIMA WLW, Warszawa 2005 s. 38.
4. Wilkinson G., Harvey R., Atlas dermatologiczny małych zwierząt, Wydawnictwo Medyczne Sanmedica Sp. z o.o. Wydanie I 1996, s. 65-66.
5. Wolberg A.C., Blanco A., Świąd u kotów, Veterinary Focus vol. 18 no I 2008, s. 4-11.