Chirurgia i anestezjologia
Co to jest więzadło krzyżowe?
Więzadło krzyżowe stanowi główną strukturę stabilizującą staw kolanowy, składa się z dwóch części: więzadła krzyżowego tylnego (WKT) oraz przedniego (WKP). Więzadło przednie neutralizuje siłę działającą na kość udową do tyłu a tylne do przodu. Ze względu na budowę stawu większe siły działają na WKP.
Zerwane więzadło krzyżowe przednie, jak do tego doszło?
U psów, rzadziej kotów ale również i u ludzi, dochodzi najczęściej do zerwania więzadła krzyżowego przedniego. Jednak, w odróżnieniu od ludzi, czworonogi nie zrywają go na skutek urazu, najczęściej jest to proces długotrwały, związany z niewłaściwą budową nasady bliższej kości piszczelowej. Świadczą o tym statystyki które mówią o tym, że najczęściej dochodzi do zerwania obustronnego w krótkim odstępie czasu. U znacznej większości psów z zerwanym WKP powierzchnia piszczeli jest mocniej nachylona, co zwiększa siły działające na więzadło.
Efektem zerwanego więzadła jest zsuwanie się kości udowej po kości piszczelowej podczas zginania stawu kolanowego, zamiast toczenia się nasady dalszej k.udowej po powierzchni piszczeli. Sytuacja taka może doprowadzić do uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej co nieco komplikuje leczenie i pogarsza rokowanie.
Dlaczego w takim razie nie zrywa się od razu?
Więzadło nie jest strukturą monofilamentową (jak np. żyłka wędkarska) ale składa się z kilku pęczków a te z wielu włókien, przez lata dochodzi do stopniowego osłabienia włókien i w końcu do zerwania. Czasem dochodzi do zerwania częściowego co przysparza trudności w diagnostyce.
Jak rozpoznać zerwane więzadło?
Kończyna nie jest używana przez psa, pies często odciąża ją siadając na zdrowej nodze, chorą prostując do przodu. W początkowej fazie występuje obrzęk stawu.
Podstawą diagnostyki jest badanie ortopedyczne (palpacyjne), ale czasami należy sięgnąć do badań obrazowych np. RTG celem oceny ułożenia kości tworzących staw względem siebie, oraz oceny kąta między powierzchnią nasady piszczeli a więzadłem prostym rzepki. Zdarza się również , że do rozpoznania tego schorzenia konieczne jest badanie MRI stawu jednak sytuacje takie należą do rzadkości. Zwykle wystarcza badanie palpacyjne, a jeśli pies jest mocno umięśniony, bądź stres powoduje silne napięcie mięśni nóg to konieczne może okazać się podanie leków znieczulających, powodujacych uspokojenie zwierzęcia oraz zmniejszenie napięcia mięśni.
Zerwało się, co robić?
Leczenie takiego schorzenia wymaga operacji chirurgicznej. Na przestrzeni lat powstało bardzo dużo metod leczenia, często zaczerpniętych z medycyny ludzkiej. Mnogość metod świadczy niestety o dużym problemie z ich skutecznością. Metody te można podzielić na metody odtwarzające więzadło oraz na metody zmieniające biomechanikę stawu. Obie te grupy wymagają wszczepienia sztucznego implantu.
Metody zewnątrzstawowe polegają na przeprowadzeniu sztucznego materiału (nici) w taki sposób aby ten przejmował siły które działały na naturalne więzadło będąc poza jamą stawową. Najbardziej popularna i zarazem małoinwazyjna jest metoda wg Flo. Daje ona dużą skuteczność, wg różnych źródeł u zwierząt do ok. 8 a nawet 15kg.
Metody wewnątrzstawowe są dużo bardziej inwazyjne jednak niektóre z nich dają dużą skuteczność nawet u dużych psów, jednak są trudniejsze w wykonaniu, szczególnie u mniejszych pacjentow (stąd preferuje się tu metodę zewnątrzstawową.
Metody zmieniające biomechanikę stawu, na skutek osteotomii, powodują że WKP przestaje być potrzebne, takie metody zmieniają kierunki wektorów sił w taki sposób żeby nie dochodziło do zsuwania się kości udowej po piszczeli, lub tak aby siły pierwotnie działające na WKP były neutralizowane przez więzadło proste rzepki.
Metody te ewoluowały od osteotomii korekcyjnej piszczeli, poprzez kolejne metody płytowe (TPLO, TTA) które wymagały wykonania cięć i łamańia kości piszczelowej i złożenia jej na stalowe płyty kostne .Metody te bardzo często wymagały reoperacji i usuwania wczśniej zamontowanych płyt i śrub. Najnowszą metodą dostępną również od niedawna w Polsce jest metoda TTA Rapid. Metoda ta jest rozwinięciem idei metody TTA jednak cechuje się dużo mniejszą urazowością oraz mniejszym ryzykiem powikłań i szybszym powrotem do pełnej sprawności . Do budowy implantów wykorzystuje się tytan który lepiej jest tolerowany przez organizm, jest lżejszy i bardziej wytrzymały od stali chirurgicznej. Metody płytowe są bardzo skuteczne, jednak ze względu na duży koszt instrumentarium, implantów oraz koniecznośći zaangażowania podczas operacji przeszkolonego zespołu chirurgicznego w skład którego powinno wchodzić min.dwóch chirurgów ,anestezjolog oraz asysty jest bardziej kosztowna w porównaniu z wcześniej opisanymi metodami. TTA Rapid aktualnie jest najbardziej wskazaną metodą leczenia zerwanego więzadła krzyżowego przedniego u psów u ras ciężkich (18 kg+) .
Poniżej link do filmu z operacji TTA Rapid (schematu oraz rzeczywistej operacji psa wykonanej w Przychodni Weterynaryjnej „Bokserska” w Warszawie).
Jeśli nie zdecydujemy się na operację?
Z czasem (na przestrzeni lat) dojdzie do artrozy stawu i jego usztywnienia, bolesność kończyny będzie utrzymywać się do końca. W tym czasie zdrowy (ale źle zbudowany) staw będzie przeciążany co może skutkować szybkim zerwaniem WKP i w rezultacie obustronną kulawizną.
Jak szybko mój pies zacznie chodzić po zabiegu, czy na pewno się uda?
To zależy od metody, masy ciała psa, oraz czasu jaki upłynął od zerwania do zabiegu. Rasy lekkie szybciej odzyskują sprawność, psy po zabiegu TTA Rapid zaczynają czasami odzyskiwać sprawność po dwóch dniach od operacji, nie jest to oczywiście regułą i nikt tego nie zagwarantuje. Jeśli od zerwania więzadła minęły miesiące to w stawie mogło dojść do zmian zwyrodnieniowych i/lub uszkodzenia łąkotki, a wtedy przywrócenie stawu do pełnej sprawności jest niemożliwe.
specjalista chirurg
lek.wet. Łukasz Sokalski
Przychodnia Weterynaryjna "Bokserska"
Warszawa
Kategorie artykułów
Katalog branż
Znajdź firmę
